Wyobraź sobie świat, w którym smoki przelatują nad miastami, ludzie podróżują w czasie albo odkrywają tajniki magii. Nie będzie to trudne zadanie. W końcu znasz te obrazki. Fantastyka otacza Cię z każdej strony. Filmy i książki z tego gatunku są w stanie przenieść Cię w dowolny świat fantasy. I chociaż wydaje się, że to tylko rozrywka, to w rzeczywistości fantastyka ma znaczący wpływ na rozwój wyobraźni, kreatywność i postrzeganie świata.
Fantastyką bramą do nieograniczonych możliwości
Fantastyka to nie tylko opowieści o elfach, czarodziejach, herosach i galaktycznych imperiach. To przede wszystkim znakomity trening umysłu. W tym gatunku literatury wyobraźnia może rozwinąć skrzydła i zupełnie nic jej nie ogranicza. Kiedy czytasz książkę fantasy lub science fiction, Twój mózg jest zmuszony do pracy na najwyższych obrotach. W końcu musisz wyobrazić sobie coś, co nie istnieje. Światy przeczące prawom fizyki, zrozumienie unikalnych społeczeństw czy… magii. Rozwijasz myślenie abstrakcyjne, które jest niezbędne dla dalszego rozwoju intelektualnego.
Oczywiście nieco mniej intensywnie odbywa się to kiedy oglądasz film, ale Twoje horyzonty wciąż się poszerzają. W nietypowych sytuacjach, a w te przecież fantastyka obfituje, umysł jest rozciągany. Wyobraźnia pracuje na najwyższych obrotach, żeby zrozumieć niestandardowe rzeczy.
Fantastyka idzie w parze z umiejętnościami analitycznymi
Choć mogłoby się wydawać, że analityka nie ma nic wspólnego z fantastyką, to w rzeczywistości stanowi jeden z jej filarów. Fundamenty świata fantasy muszą opierać się na logicznej konstrukcji uniwersum. Kiedy tworzysz powieść obyczajową, której akcja dzieje się w naszym rzeczywistym świecie, to właściwie wszystko masz podane na tacy.
Kiedy pochłania Cię świat fantasy, musisz dostosować się do praw, które jeszcze nie istnieją. Całość musi być spójna, logiczna i szczegółowa – tylko w ten sposób uzyska głębię i autentyczność. Wszechświat musi być sensownie stworzony. Nawet jeśli wszystko jest nierealne, musi trzymać się wewnętrznej logiki i poprawności. Z kolei czytelnicy są zmuszeni do nieustannego analizowania odkrywanych światów. Tylko w ten sposób dowiedzą się, jak to wszystko funkcjonuje i dlaczego bohaterowie postępują w ten, a nie inny sposób.
W tym miejscu warto wspomnieć o pewnym malarzu. Salvador Dali – mistrz abstrakcji i geniusz malarstwa. Istotne jednak dla nas jest to, że Salvador Dali mógł tworzyć swoje wybitne dzieła, ponieważ znał zasady kierujące sztuką. Ta znajomość sprawiła, że był w stanie malować abstrakcję, która te zasady naginała do potrzeb artysty (czasem do granic możliwości), ale ich nie łamała.
Trzeba też pamiętać, że w dobrej fantastyce magia nigdy nie jest odpowiedzią na wszystkie problemy. Zawsze ma swoje ograniczenia i limity. Nie wystarczy, że czarodziej machnie różdżką czy wypowie zaklęcie. Tak samo w przypadku futurystycznych wynalazków.
Podsumowując: Czytając fantastykę, uczysz się łączyć ze sobą różne elementy i odnajdywać w nich ciągi przyczynowo-skutkowe. W ten sposób rozwijasz umiejętności analityczne, które później możesz wykorzystać w życiu codziennym. Zaczniesz patrzeć na problemy w niestandardowy sposób, a to doprowadzi Cię do niestandardowych rozwiązań.
Jak fantastyka wpływa na kreatywność?
Fantastyka daje nam możliwość eksperymentowania z tym, co niemożliwe, w sposób, który jest nieosiągalny w realnym świecie.
Fantazja to naturalny aspekt ludzkich działań. Na pewno nie niszczy rozumu, ani go nawet nie obraża; nie stępia też apetytu na prawdę naukową i nie zaciera jej postrzegania. Wręcz przeciwnie. Im bystrzejszy i trzeźwiejszy umysł, tym wspanialsze będzie snuł fantazje – J.R.R. Tolkien, Opowieści z Niebezpiecznego Królestwa.
Zatem… kiedy wyruszamy w świat fantasy, gdzie możemy latać na smokach, odbywać podróże międzygwiezdne czy zmagać się z rozmaitymi bestiami, rozpoczyna się prawdziwy trening kreatywności. Wyobraź sobie, że tworzysz własny świat fantasy (a może naprawdę go tworzysz?). Odpowiedz sobie na pytania:
- Jak będzie wyglądać Twój świat?
- Jakie zasady kierowałyby Twoim światem?
- Jakie postacie i stworzenia by na nim żyły?
Nie musisz przy tym szczegółowo wszystkiego rozpisywać i kreować. To ma być ćwiczenie, które rozwinie Twoją kreatywność i wyobraźnię. Układasz tu logikę świata, jego historię, a także tworzysz unikalne postacie wraz z ich doświadczeniami i psychiką. A jeśli chcesz poprowadzić kampanię RPG albo stworzyć własne uniwersum, zapoznaj się z naszym artykułem: Podstawy dobrego worldbuildingu.
Wykonywanie tego ćwiczenia pozwoli dalej się rozwijać. Zdobyte umiejętności przydadzą się nie tylko w grach RPG i tworzeniu własnych światów np. na potrzeby powieści. Wyobraźnia i kreatywność potrzebne są w każdej dziedzinie rzeczywistego życia. Fantastyka uczy nas nieszablonowego myślenia, a to jest cenne narzędzie w pracy, domu czy szkole.
Empatia i moralne dylematy
Fantastyka często stawia nas w niekomfortowej sytuacji, gdy stajemy przed trudnym moralnym dylematem. Jest to szczególnie odczuwalne w grach RPG, takich jak np. seria Wiedźmin albo gra Cyberpunk 2077 czy Detroit: Become Human.
Czy sztuczna inteligencja ma prawo do wolności, jeśli uzyska samoświadomość? Czy z magii powinno się korzystać, jeśli wiąże się to z niebezpieczeństwem? Zabić porońca czy chronić jego ojca przed upiorami, gdy ten dokona pochówku i nada mu imię?
Zanurzając się fantastyce, uczymy się też empatii. Śledzenie losów bohaterów sprawia, że lepiej rozumiemy ich sytuację, kierujące nimi motywacje i wątpliwości czy dylematy. Uczymy się patrzeć na świat oczami innych ludzi. Można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że fantastyka jest symulatorem emocji i doświadczeń.
Kiedy zagłębimy się w takich powieściach jak Igrzyska Śmierci, Harry Potter, Władca Pierścieni czy Malazańska Księga Poległych i czytamy o ich bohaterach, stajemy się częścią tej historii. Przeżywamy rozterki i odczuwamy emocje, które towarzyszą postaciom. Z innej perspektywy patrzymy też na świat, uzyskując możliwość ujrzenia wszystkiego w zupełnie nowym świetle. Dotyczy to również pojęć takich jak poświęcenie, odwaga, lojalność czy sprawiedliwość.
Ucieczka od rzeczywistości
No i ta prosta, ale istotna kwestia. Fantastyka pozwoli oderwać się od rzeczywistości. Zanurzyć w rozmaitych światach, poznać niesamowite historie czy towarzyszyć ulubionym bohaterom. Jest to znakomity sposób na redukcję stresu i napięcia. Każdy czasem musi oderwać się od problemów – to istotny element dbania o zdrowie psychiczne. W efekcie fantazja staje się narzędziem do radzenia sobie z rozmaitymi trudnościami. Takie naładowanie baterii pozwala podejść do tematu na nowo, ale tym razem od innej strony i ze świeżym podejściem.
Tak więc już wiesz, że fantastyka ma ogromny wpływ na rozwój wyobraźni i kreatywności. Jest też inspiracją dla własnej twórczości. Ten gatunek literacki uczy, bawi i rozwija. Wpływa na nasz sposób myślenia i postrzegania świata. Fantastyka jest wspaniałą podróżą, która nigdy się nie kończy. Każda kolejna książka, film czy gra, otwiera przed nami nowe możliwości.
